Een dag in het Oostende van James Ensor
James Ensor, de artistieke patroonheilige van Oostende. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met deze eigenzinnige kuststad. Een dagje Oostende is een gedroomde kennismaking met Ensors universum.
James Sidney Edouard baron Ensor (1860-1949) is een grootheid in de moderne kunsten. Zijn naam klinkt ook vandaag nog als een klok. Ensors indrukwekkende oeuvre – er zijn zo’n 850 werken van zijn hand bekend – is tegelijk experimenteel als herkenbaar. Humor, satire en het groteske zijn terugkerende elementen. Een groot deel van de inspiratie voor dat oeuvre haalde hij uit zijn thuishaven Oostende.
Daar werd de grootmeester in 1860 geboren en in 1949 blies hij er zijn laatste adem uit. De stad zou een leven lang zijn thuis blijven. Ensor en Oostende zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Die omgeving sijpelde ook door in zijn oeuvre. De kleine James groeide namelijk op bij het ruisen van de Noordzee, in het winkeltje van zijn ouders, oom en tante. Daar verkochten ze souvenirs, schelpen en allerlei snuisterijen zoals carnavalsmaskers. Die zouden Ensor tot in de eeuwigheid inspireren. Samen met thema’s als de dood en een afkeer van de bourgeoisie waren die maskers een constante in zijn indrukwekkende oeuvre. Een meesterwerk als De Intrige is daarvan het perfecte voorbeeld.
Ensorhuis
Door die onbreekbare band is Oostende vandaag nog steeds de perfecte plek om Ensor te ontdekken. We stappen een dag lang in zijn voetsporen, op een ontdekkingstocht door zijn thuisstad. Beginnen doen we bij een van de hoekstenen van zijn bestaan: het Ensorhuis. In dit pand in de Vlaanderenstraat, op minder dan 100 meter van het strand, spendeerde hij de laatste 30 jaar van zijn leven. Een groot deel van zijn oeuvre zag hier het levenslicht. Vandaag brengt deze plek een eerbetoon aan de man, als museum annex bezoekerscentrum. Het Ensorhuis neemt je mee in het bewogen leven en invloedrijke oeuvre van de kunstenaar. Dankzij het authentieke meubilair, indrukwekkende reproducties op ware grootte en interactieve presentaties stap je in zijn leefwereld. Je staat er waar hij stond, je zit er waar hij zat.
De stad van de meester
In het Ensorhuis duik je in het leven en werk van de meester, op de thematische Ensorwandeling trek je door zijn thuisstad. Via de een app met audiogids loodst Ensor zelf je door Oostende. Hij neemt je mee langs 13 waardevolle plekken in de stad. Daar vertelt hij je over zichzelf, zijn vrienden en de rijke geschiedenis van deze bijzondere stad. Volg je liever je eigen route? Stippel die dan gerust uit langs enkele andere bakens uit Ensors tijd. De man leefde namelijk ook tijdens de belle époque in Oostende. Dat was de weelderige overgang van de 19de naar de 20ste eeuw, toen the sky ontegensprekelijk the limit leek. Oostende telt nog steeds heel wat stille getuigen van die tijd.
Belle Époque
Via het Leopoldpark, in Ensors geboortejaar 1860 aangelegd op de oude vestigingen van de stad, kom je terecht in de Belle Epoquewijk. Daar herken je nog steeds de statige gevels en artnouveau-architectuur uit de tijd van de meester. Via het Casino-Kursaal keer je daarna terug naar de zeedijk, die je langs de zeer eclectisch opgevatte Villa Maritza leidt. Daarna brengt deze wandeling je naar de Koninklijke Gaanderijen langs de zeedijk. Ook die zagen het levenslicht in het fin de siècle. De Galerijen bestaan uit twee statige zuilengangen en dienden om de ‘betere klasse’ een passage te geven van de zeedijk naar de renbaan, zonder gehinderd te worden door weer en wind. Net als de bourgeoisie uit die tijd – waarvan Ensor een afkeer had, hoewel hij er later als baron ook toe behoorde – kuier je ongestoord onder de galerijen. Die brengen je via het historische en grootse Thermae Palace-hotel aan de Wellingtonrenbaan, waar in de zomermaanden nog steeds galoprennen worden georganiseerd.
Mu.Zee
Na een wandeling langs enkele plechtstatige hoogtepunten, gaan we nu naar een ander bijzonder bouwwerk: Mu.Zee. Dit complex was decennialang een vernieuwende coöperatieve supermarkt. Vandaag is het een schitterend museum voor moderne en hedendaagse kunst. De lokale wereldster James Ensor wordt er uiteraard gevierd. Je vindt er een selectie uit zijn oeuvre, onder andere Zelfportret met Bloemenhoed. Dat staat schouder aan schouder met werk van onder andere zijn tijd- en stadsgenoten Léon Spilliaert en Constant Permeke. Wie Ensor en zijn tijd wil begrijpen, leert belangrijke lessen in Mu.Zee.
The Crystal Ship
Na een nauwere kennismaking met het oeuvre van Ensor en zijn collega-meesters, laven we ons opnieuw aan de frisse zeelucht. We trekken onze wandelschoenen aan voor een tocht door de openluchtgalerij die Oostende is. Deze havenstad was niet alleen in het verleden een inspiratiebron voor menig kunstenaar, ook vandaag is de stad het canvas voor creatief talent. Dat bewijzen ook de vele indrukken die The Crystal Ship naliet op de stad. Dit wervelende straatkunstfestival gooit om de drie jaar het anker uit in Oostende. Telkens weer werpen tientallen kunstenaars een ander licht op de stad. Vele van hun werken zijn intussen vast onderdeel geworden van het dagelijkse stadsbeeld. Een wandeling langs al die hoogtepunten is de moeite waard. Onder meer in de creaties van Franco Fasoli of SozyOne is de nalatenschap van Ensor bijzonder duidelijk.
Net zoals Ensor Oostende destijds creatief vooruit stuwde, geeft The Crystal Ship deze bijzondere stad telkens weer meer kleur. De nalatenschap van James Ensor maakt Oostende mee tot wat het is.
